رئيس‌جمهوري سابق کشورمان با تاکيد بر اينکه « زير پاگذاشتن معيارهاي اخلاقي، شرعي، انساني و قانوني به نام دفاع از ارزشها و انقلاب مصداق فتنه است»، ضمن هشدار نسبت به توطئه‌ها عليه نظام و ملت، اظهار داشت: زير پاگذاشتن معيارهاي اخلاقي، شرعي، انساني و قانوني به نام دفاع از ارزشها و انقلاب مصداق فتنه است
به گزارش روابط عمومي دفتر حجت الاسلام و المسلمين سيدمحمد خاتمي؛وي در ديدار با جمعي از زنان اصلاح‌طلب؛ همسران زندانيان و محکومان سياسي ، ضمن همدردي با آنان و دعوتشان به صبر و مقاومت و متانت گفت:«در اين جمع مي‌خواهم کمي درباره "اخلاق" و الزامات آن براي جامعه و بخصوص حکومت و نظام صحبت کنم. هرچند حق مطلب در اين باب با بحثي درازدامن ادا مي شود که نياز به مجالي ديگر دارد.»
وي افزود:«در اينجا بخصوص لازم است در باره "صبر" که مسلما از فضائل اخلاقي است و همه ما در اين موقعيت حساس به آن نياز داريم سخن کوتاهي بگويم.»
رئيس بنياد باران يادآور شد:« ممکن است کساني به اين نتيجه برسند با وجود "شريعت" که فقه متکفل بيان آن است و همه زوايا و جهات فردي و اجتماعي را در بر مي‌گيرد ديگر اخلاق جايي ندارد.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان تصريح کرد:« در شريعت روا و ناروا بايد و نبايد و خوب و بد مشخص مي‌شود يا با بيان ملاکهاي کلي زمينه استنباط آنها فراهم مي‌شود و اخلاق هم که معطوف به بايدها و نبايدها است ديگر موضوعيت ندارد، ولي اين سخن درست نيست.»
وي در بيان علت نادرست بودن اين سخن اظهار داشت:« زيرا اولا، اخلاق بسيار گسترده‌تر از بايدها و نبايدهاست.ثانيا به نظر مي‌رسد که شريعت با همه اهميتي که دارد در طول اخلاق قرار مي‌گيرد بخصوص با توجه به حديث معتبري که از پيامبر اکرم(ص) نقل شده است که:"بعثتت لاتمم مکارم الاخلاق" که هدف بعثت را استقرار اخلاق نيکو معرفي مي کند.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان يادآور شد:« استاد شهيد آيت الله مطهري در باب عدالت و نسبت آن با دين و شريعت تعبير جالب و درستي دارند. به عقيده ايشان و بسياري از بزرگان شيعه و اسلام و طرفداران "عدل"، عدالت حقيقي است که آسمان و زمين بر اساس آن بنا شده و گردش روزگار بر محور آن است و همچنين ملاک و معياري است که بايد بر رفتار فردي و پيوند اجتماعي نيز حاکم باشد.»
خاتمي افزود:«به نظر اين استاد بزرگوار "عدل" در سلسله علل احکام قرار مي‌گيرد يعني خداوند متعال به آنچه عدل است امر و از آنچه ظلم است نهي مي‌کند . بنابراين اگر چيزي مصداق ظلم بود نمي تواند از طرف خداوند مورد تائيد قرارا گيرد و اگر سند نقلي در اين باب بود يا بايد حکم به بطلان و بي‌اعتباري آن کرد يا به نحوي بايد تاويل و توجيه شود که با عدل سازگار افتد.»
رئيس دولت اصلاحات ادامه داد:« من مي‌خواهد اين نظر مبارک را تعميم بدهم و بگويم"اخلاق" هم در سلسله علل احکام قرار مي‌گيرداصلا خود عدل و عدالت زير مجموعه اخلاق است. حاصل سخن اينکه شريعت علاوه بر اينکه بايد طبق ميزان عدل باشد بايد اخلاقي هم باشد.»
وي آنگاه اين پرسش را مطرح کرد که " اخلاق" که چنين اهميت والايي دارد چيست و گفت:«سخن در اين باب بسيار طولاني و پيچيده است و فيسلوفان و عالمان اخلاق در اين زمينه بحث‌هاي فراوان دارند و متکلمان و معلمان فکر و معرفت اسلامي هم در اين باب گفتارهاي زيادي دارند.»
رئيس بنياد باران ادامه داد:«من در اينجا به آيه‌اي از قرآن کريم اشاره مي‌کنم و سعي مي‌کنم دامنه بحث را خيلي گسترده نکنم."ليس البر"ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب لکن البر من آمن بالله و اليوم الاخر و الملائکه و الکتاب و والنبيين و آتي المال علي حبه ذوي القربي و اليتامي و المساکين و ابن السبيل و في الرقاب و اقام الصلوه و آتي الزکوه و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا و الصابرين في البأساء و الضراء و حين البأس اولئک الذين صدقوا و اولئک هم المتقون (177 بقره)»
به گفته سيدمحمد خاتمي اين آيه محتوي مطالبي است که در شناخت اخلاق اسلامي و پاره اي از حدود و لوازم آن مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد البته دليل، منحصر به اين آيه نيست.
رئيس موسسه بين‌المللي گفتگوي فرهنگ‌ها و تمدن‌ها تاکيد کرد:«آنچه مسلم است محور و مدار و موضوع اصلي اخلاق از ارسطو تا کانت و ازعالمان و فيلسوفان بزرگ اسلامي و غيراسلامي "خير" و "نيکي" است و بايدها و نبايدها معطوف به خير و شر است.و بايد توجه داشت که اخلاق هم به اخلاق نيکو و اخلاق بد قابل تقسيم است ولي وقتي به صورت مطلق بيان مي‌شود نوعا مراد همان اخلاق نيکو است.»
وي ادامه داد:«در اين آيه کلمه "بر" بکار رفته است در قرآن کلمه "خير" هم آمده است گرچه گاهي به معني مال و گاهي به صورت صفتي که تفضيل و رجحان را بيان مي کند و به معني "بهتر" استعمال شده است ولي به معني نيکوئي و خوبي هم هست و نيز مشتقات "حسن" چون احسان و محسن هم در قرآن هست ولي در اين آيه "بر" مورد توجه است که همان نيکي و خوبي و خير است.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان يادآور شد:«آيه مي فرمايد: برّ (نيکي) آن نيست که رو به سوي خاور و باختر بچرخانييد و بگردانيد به عبارت ديگر ظواهر کار هر چند مهم است ولي هدف نيست و به صرف رعايت آنها "برّ" تحقق نمي يابد بلکه اين ظواهر معطوف به محتواي مهمي است که اگر نبود "برّ"هم نيست و اين نکته بخصوص براي جوامعي که نسبتي با دين دارند و در معرض آفت ظاهر پرستي قرار مي گيرند بسيار در خور توجه است.»
وي همچنين اظهار داشت:«"برّ" و "خير" در نظر قرآن عبارت است از "ايمان به خداوند و جاودانگي انسان و وجود روز بازپسين ونيز باور به نيروهاي ماوراي مادي فرشتگان و ايمان به کتاب که ميزان پندار و گفتار و کردار نيک را بيان مي کند و هم آغوش با حق و حقيقت است و نيز پذيرش واسطه هاي فيض و پيام الهي و رهبران جامعه بشري به سوي رستگاري و کمال يعني پيامبران و بعد به پاره اي از خصلت ها و رفتارها مي پردازد.»
خاتمي ادامه داد:« جالب است در اينجا به نکته اي اشاره کنم و آن اينکه "کانت" فيلسوف بلند آوازه آلماني که در عالم جديد جايگاهي بي بديل دارد در "نقد عقل نظري" خود بر اين باور است که عقل از رسيدن به ما بعد الطبيعه ناتوان است و "ما بعد الطبيعه نظري" ناممکن است ولي او در نقد عقل عملي و ما بعد الطبيعه اخلاق به اين نتيجه مي رسد که وجدان اخلاقي به همان اندازه روشن و بديهي است که آسمان پر ستاره بالاي سرمان و ضمن بيان ملاک هاي عقل عملي و اخلاق به دو امر مهم مي رسد: يکي وجود خداوند است و ديگري جاودانگي جان آدمي که بدون آن دو همه نظام ستبر اخلاقي او از ميان مي رود.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه بحث خود گفت:« در اينجا"بر" و "نيکويي" عبارتست از ايمان به خدا و معاد و فرشتگان و کتاب آسماني و پيامبران و بعد به پاره اي از خصلت ها و رفتارهايي که مصداق "خير" و ”برّ“اند مي پردازد.»
وي افزود:«دهش مال به فقيران و زمين گيران و گرفتاران و آزاد کردن بردگان و نيازمندان و ... برپاداشتن نماز (نه فقط نماز خواندن) و دادن افزوني مال (زکوه) و پاي بندي به عهد و پيماني که برقرار مي کنيم و شکيبايي در برابر نا ملايمات و مشکلاتي که از بيرون به انسان مي رسد (بأساء) و آنچه از درون مي آيد(ضراء) و نيز پايداري و مقاومت و شکيبايي در درگيري هاي خشني که بر جامعه تحميل مي شود مثل جنگ. و آيه با اين کلام به پايان مي رسد که آنان که چنين باشند و چنان کنند راست گويان درست کردار و پرهيزگار هستند.»
رئيس بنياد باران تصريح کرد:«درست است که فرمان هاي اخلاقي متوجه فرد است ولي جمع و جامعه و شخصيت هاي حقوقي (به تعبير امروز)هم مخاطبند.مثلا يک حکومت اخلاقي آنست که وفاي به عهد کند يعني در چارچوب پيماني که با مردم جامعه خود يا جامعه بين المللي بسته لست حرکت کند و بنا بر اين خروج آن از ضوابط قانون اساسي يا کنواسيون‌ها و نهادهائي که عضويت در آن را پذيرفته است نقض اين ملاک اخلاقي و مردود است.»
وي افزود:« اگر سخن از بخشش و دهش و انفاق است وقتي به جامعه و حکومت مي رسد مراد تمهيد و اجراي ساز و کاري است براي براندازي فقر و بهبود وضع اقتصادي و معيشتي جامعه و افراد ...و بنابراين ما مي‌توانيم اخلاقي بودن يک حکومت را به ميزان موفقيت او در مبارزه با فقر و رهايي جامعه از بند اسارت و وابستگي و رقيت و رفع تنگناهاي عقب ماندگي و تبعيض و نظاير آن بسنجيم.»
رئيس دولت اصلاحات ادامه داد:« صرف نظر از اينکه مقتضاي عدالت که خصلت حکومت مطلوب است نيز همين‌هاست؛ يا اخلاقي بودن يک جامعه ديني را نه به ميزان پايبندي آن به ظواهر بلکه علاوه بر آن با رواج و ترويج محتواي دين يعني اخلاق؛ عدالت؛ راستي و ... بايد سنجيده شود.»
وي با اشاره به تاکيدات قرآن کريم به صبر و شکيبايي گفت:« ما در همه حال به صبر و شکيبايي نيازمنديم بخصوص در شرايط فعلي و از جمله براي شما و عزيزانتان که در تنگناي مضاعف هستند.»
سيدمحمدخاتمي تصريح کرد:« مراد از صبر، انفعال و بي تحرکي نيست. مراد مقاومت است و اينکه در برابر مشکلات و سختي ها مايوس نشد و کارآئي را از دست نداد.بايد مقاوم بود و در عين حال راه را گم نکرد اگر فردي يا جمعي هدف مقدس دارد بايد مشقت‌هاي مسير به سوي آن هدف را نيز تحمل کند و با توکل به خدا بي هيچ وادادگي و ياس و انفعال و با تدبير راه خود را ادامه دهد.»
وي يادآور شد:«به هر حال خواستم اشاره‌اي بکنم به اخلاق و معناي اخلاقي بودن جامعه بخصوص جامعه‌اي که نسبتي با دين دارد و نيز تاکيد داشته باشيم بر صبر بخصوص براي ما که به اخلاقي بودن ديينمان باور داريم و اينکه مبادا مشکلات ما را دچار ياس کند.»
خاتمي آنگاه با اشاره به مطالبي که بانوام حاصر در جلسه بيان کردند گفت:« من، همسران شما و بسياري از کساني را که امروز گرفتار و در تنگنا هستند مي‌شناسم و باور مشترک ما و شما و ايشان، اسلام و ايران و حق و حرمت ايراني و عزت انسان در همه جا و همه حال بوده است و درد مشترکمان از جمله اينکه شاهد رفتارها روش‌ها و سياست‌هايي هستيم که بيش از آنکه ضررش متوجه افراد و خانواده‌ها و جامعه باشد متوجه نظامي است که به آن دلبسته‌ايم و براي استقرار آن هزينه هنگفتي پرداخت شده است و از جمله جان‌ها و خون‌هاي زيادي در راه آن نثار شده است و بايد بگويم تنها تاسف از رواج دروغ و تهمت و ناسزاگويي و مظلوم واقع شدن کثيري از افراد نيست، علاوه بر آن تاسف بيشتر اينکه اين رفتارها و گفتارها وقتي به نام نظام بيان مي شود سبب مي‌شود که چهره نظام مخدوش و زشت نشان داده شود.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان با بيان اينکه «امروز زياد از فتنه دم مي‌زنند و واقعاً هم در دوران فتنه به سر مي‌بريم»، اظهار داشت:«من مي‌گويم آيا از مصاديق فتنه اين نيست که معيارهاي اخلاقي، شرعي، انساني و قانوني به نام دفاع از ارزشها و انقلاب زير پا گذاشته شود؟ و در نتيجه آن علاوه بر ظلم و ستمي که مي شود و هزينه‌هايي که جامعه مي پردازد چهره نظام نيز زشت جلوه داده مي شود.»
وي با ابراز تاسف شديد از هزينه داشتن نقد و انتقاد، تاکيد کرد:« چرا بايد آزاديهايي که در متن قانون اساسي بر آن تأکيد شده است محدود شود و از طرف ديگر هر تهمت و ناسزا و ناروايي آزاد باشد يا برخورد مناسب با آن نشود؟ اگر اينها به نام نظام و انقلاب باشد جفا به نظام و انقلاب نيست؟»
رئيس بنياد باران افزود:« عليه نظام و انقلاب و ملت و کشور ما توطئه‌هاي بزرگي وجود داشته و دارد و بايد هم همه هوشيار باشيم و آيا نبايد تأمل و انديشه کرد که وقتي دشمنان نتوانستند از راه تهاجم نظامي و رواج امواج تروريسم و حمايت از تروريست‌ها و تحريم ها و فشارها به مقاصد خود برسند راههاي ديگري را هم خواهند پيمود. از جمله اينکه در افکار عمومي جهان و حتي مسلمانان نظام ما را خشن، ضد حقوق بشر و نظائر آن نشان دهند؟»
وي هشدار داد:«اگر خداي ناخواسته در اين مسير شوم موفق شوند، ضربه زدن نهايي به نظام و کشور برايشان آسان تر و کم هزينه‌تر خواهد بود و اگر کساني با هر نيتي در اين مسير حرکت کنند آيا در دام فتنه و توطئه نيفتاده‌اند؟ اينها از جمله اموري است که خيرخواهان و دلسوزان واقعي انقلاب و کشور بايد به آن توجه و براي آن چاره‌جويي کنند.»
خاتمي تصريح کرد:«خواست ما پاس داشتن قانون اساسي و فعاليت در چارچوب آن و اجراء و جاري شدن اين پيمان جمعي براي همه به صورت همه جانبه و جامع. بخصوص رعايت آن از جانب حکومت است.»
وي همچنين اظهار داشت:« نبايد به هيچ وجه جلوي آزادي‌هاي مصرح و مشروع گرفته شود و هيچکس نبايد برخلاف ضوابط قانون و بخصوص قانون اساسي بازداشت، بازجويي و محاکمه شود.»
رئيس‌جمهور سابق کشورمان در بخش ديگري از سخنانش اظهار داشت:«چگونه است که به سادگي اعلام مي شود فلان حزب و به همان تشکل رسمي که مسؤوليت هاي خود ار آشکارا پذيرفته و در درون نظام فعاليت کرده و مي کند منحل شده است؟ اگر رسيدگي به اتهامات احزاب و گروههاي رسمي سياسي مصداق امر سياسي نيست پس چه چيز سياسي است؟ حتي اگر متهم به فعاليت عليه امنيت ملي باشد و هر اتهام و جرم سياسي بايد در دادگاه صالح با حضور هيأت منصفه‌اي که واقعاً نماينده افکار عمومي باشد مورد بررسي قرار گيرد و متهم بايد از همه حقوق و امکاناتي که قانون مقرر کرده است برخوردار گردد.»
سيدمحمدخاتمي خاطر نشان کرد:« با اگر کسي با هر اتهام و جرم ادعا کرد که مورد اتهام و برخورد نادرست بوده و شکايتي کرد وظيفه قانوني حکومت است که عادلانه به آن رسيدگي کند تا واقعيت مشخص گردد، نه اينکه به جرم اعمال حق قانوني (مثلا شکايت) مورد فشار قرار گيرند و دست کم در عرصه تبليغات با انواع ناسزاها و ناروايي‌ها بدون اينکه امکان دفاع از خود داشته باشند مواجه باشند. طرح و نقد اين مسائل و حتي اعتراض به آنها از سر دلسوزي است. تقاضاي فضاي آزاد و گذر از حالت امنيتي و فشارها، نشانه علاقه به نظام است و بايد مورد تقدير قرار گيرد نه نکوهش و برخوردهاي ناروا.»
به گزارش روابط عمومي دفتر خاتمي ؛در آغاز اين ديدار حاضران ضمن تاکيد بر روحيه قوي همسران و بستگانشان چه آنان که اينک در زندان به سر مي‌برند؛ چه کساني که به طور موقت بيرون از زندان هستند؛ به مشکلاتي که براي بسياري از خانواده‌هاي آنان پيش مي‌آيد اشاره کردند و افزودند که انچه بر چهره‌هاي ارزنده و خدوم انقلابي کشور مي‌رود جفاست.
از عدم رعايت ضوابط قانوني و عدم امکان استفاده آنان و بستگانشان از حقوقي که قانون و شرع برايشان به رسميت شناخته است و نير عدم رسيدگي به شکايت‌ها و اعتراضاتشان گلايه داشتند.
